اولین نشست هماهنگی مسئولین دو نهاد "مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ ها" و "پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی" با هدف بررسی زمینه های همکاری در برگزاری پنجمین دور گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب، صبح روز سه شنبه، 25/02/1403 در محل مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ ها برگزار شد.

در ابتدا دکتر ربّانی ضمن خوشامدگویی، در مقدمه ای به ارائه پیشینه ای از گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب در سالهای گذشته، ذیل گفتگوهای فرهنگی پرداخت. وی اظهار داشت: تا کنون چهار دور از این گفتگوها با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و برخی مراکز آموزشی و پژوهشی عالی کشور از جمله پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شده است که امیدواریم این دور از گفتگوها با همت و همکاری پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی و سازمان انجام پذیرد که البته اگر پژوهشکده از دیگر مراکز علمی و دانشگاهی نیز دعوت به همکاری و مشارکت کنند استقبال می کنیم و بسیبار مناسب خواهد بود، چرا که همین امر، زمینه ساز همکاری های مشترک در زمینه های مختلف با داخل و خارج از کشور خواهد شد و اقدامات و حتی بودجه برنامه نیز با مشارکت مراکز مختلف تقسیم می شود.

دستیار ریاست سازمان در امر گفتگوهای فرهنگی و حقوق بشر، با اشاره به این مطلب که سازمان یک نهاد اجرائی است تصریح نمود : دانشگاهها و پژوهشگاه ها بهتر می توانند در زمینه محتوایی و ارائه راهکارهایی برای حل مسائل و چالش های بین المللی پیش رو چه با رویکرد فلسفی و چه با رویکردهای دیگر کمک کنند.
وی همچنین با اشاره به پیشینه ی ارتباطات قوی و خوب پژوهشگاه و سازمان در راستای برگزاری گفتگوهای فرهنگی بین المللی به ویژه گفتگوهای ایران و جهان عرب، افزود : باید نظام مسائل این حوزه  تنظیم و تدوین گردد و طبق آن گفتگوها انجام پذیرد.

ایشان در ادامه، ضمن ارائه پیشنهاد همکاری پژوهشگاه با دانشگاه قم در برنامه اجلاس مدیران مراکز مطالعات اسلامی تصریح نمود: در جلسه ای که با مسئولین دانشگاه قم داشتیم قرار شد این اجلاس در محورهای مختلف برگزار شود که یکی از این محورها محور فلسفه و کلام اسلامی است که می توان گفتگوی دور پنجم  را ذیل آن اجرائی نمود و هم کمک فکری گرفت از سایر دانشگاهها و مراکز و هم از لحاظ بودجه و امکانات از امکانات دانشگاه قم که قرار است در اختیار این اجلاس قرار گیرد استفاده نمود، چرا که سازمان در بخش اجرا و تامین هزینه بلیط میهمانان اجلاس مشارکت می کند و باقی موارد را دیگر نهادهای مشارکت کننده عهده دار خواهند بود.
سپس دکتر سوری، رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ضمن تشکر از سخنان دکتر ربّانی، تاریخچه و مقدمه ای از فعالیت های پژوهشکده ارائه نمود و از گروههای علمی زیر مجموعه پژوهشکده از جمله گروه فلسفه، گروه فلسفه و اخلاق و گروه کلام نام برد و به برگزاری موفق برخی همایش ها و نشستهای فلسفی و اخلاقی با موضوعات مختلف از جمله رابطه فلسفه نفس و بدن و ... اشاره کرد و در خصوص چاپ مقالات و نشریه های منتشر شده توسط پژوهشکده نیز توضیحاتی ارائه نمود.
وی همچنین با اشاره به برخی اقدامات پژوهشکده با موضوعات جدید و نوین از جمله با موضوع الهیات خدمت که با همکاری و ارتباط با برخی مراکز مسیحی که در حوزه خدمت سوابق زیادی داشته اند در حال اجراء می باشد، افزود : همایش مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت نیز از اقدامات این پژوهشکده می باشد که تا کنون چند پیش نشست در راستای برگزاری هر چه بهتر آن برگزار نموده ایم و این اولین بار است که مطالب یک مجموعه مسلمان، توسط یک مجموعه مسیحی منتشر می شود.
رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی، در ادامه ضمن اشاره به چاپ بیش از 160 عنوان کتاب توسط پژوهشکده و 20 عنوان در دست چاپ، به کتاب دکتر مروارید که امسال در کتاب سال جمهوری اسلامی شایسته تقدیر شد اشاره کرد.
دکتر سوری ضمن ارائه پیشنهاد برگزاری همایشی تحت عنوان گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب، به صورت دوجانبه با همکاری سازمان، افزود : ما می توانیم مطالب و محتوای همایش را تهیه و ارائه کنیم و در بخش اجرائی و سازمانی و اداری، سازمان وارد عمل شود و به ما کمک کند.
ایشان در ادامه با اشاره به نشریات پژوهشکده به زبانهای خارجی تصریح کرد: ما چند نشریه عربی در پژوهشگاه داریم، اما در پژوهشکده فلسفه و کلام نشریه عربی تا کنون منتشر نکرده ایم که در این زمینه هم از همکاری سازمان استقبال می کنیم و اگر سازمان برخی نشریات خود به زبان عربی را در اختیار قرار دهد مناسب خواهد بود.
وی همچنین ضمن استقبال از همکاری با سازمان در حوزه عرفان اسلامی، به برخی شخصیت های شناخته شده در کشورهای عراق، سوریه، لبنان و همچنین ترکیه اشاره نمود و افزود: ما با برخی شخصیت ها و فیلسوفان و اندیشمندان این کشورها و همچنین برخی اندیشمندان عرب ساکن در ترکیه، ارتباطاتی از قبل داریم که می توان از ایشان هم برای حضور در این دور از گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب دعوت نمود.

سپس دکتر ربّانی در پاسخ به برخی سؤالات دکتر سوری در زمینه سوابق برگزاری گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب، این گونه ادامه داد: یکی از حوزه های حائز اهمیت برای ما جهان عرب بود که چهار دور گفتگو نیز با جهان عرب، برگزار کردیم، دو دور در قم، یک دور در دانشگاه زیتونه تونس و یک دور هم در بغداد، که بسیار موفقیت آمیز بود و طرف های داخلی و خصوصا طرف های خارجی، بسیار استقبال کردند و ارتباطات گسترده ای هم شکل گرفت که متأسفانه به دلیل کرونا و برخی تغییرات درون سازمانی و برون سازمانی و اوضاع سیاسی حاکم برمنطقه خاورمیانه و کشورهای عربی در چند سال اخیر، این گفتگوها متوقف شد و اکنون قصد ما بر این است که دوباره و بلکه با قدرتی بیش از پیش، گفتگوها را از سر گیریم.
ایشان در ادامه با اشاره به این مطلب که هدف از گفتگو، شبکه سازی است، افزود: برداشت ها از همایش، ارائه مقالات و محتواهای علمی و یا در هر زمینه به صورت یکطرفه می باشد، اما گفتگو یک امر دوطرفه و دوسویه است که هر یک از طرفین مطلبی را عنوان می کنند و منتظر نقد طرف مقابل هستند و این پذیرش در طرفین باید فراهم شود که متعصبانه و جبهه گیرانه با یکدیگر برخورد نکنند.
هر چند ارائه مقاله هم امری پسندیده و مناسب است، اما به دلیل انتقال یکطرفه اطلاعات و تفکرات، مورد نظر ما نیست و آنچه مورد نظر است، گفتگوی دوسویه می باشد که تأثیر و تأثر متقابل داشته باشد و نظریه و بحثی مطرح شود و در نهایت ایجاد همسویی، هم فهمی و همدلی کند.
دستیار ریاست سازمان در امر گفتگوهای فرهنگی و حقوق بشر، همچنین تصریح نمود: ما قصد داریم در گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب، تعدادی از فیلسوفان عرب را گرد هم آوریم تا درباره مسائل و چالشهای مشترک بر اساس فهم فلسفی خودشان راه حلی برای تسهیل روابط ارائه کنند.   از جمله چالش های موجود با کشور عربستان است که بیشتر هم چالش های فلسفی حاصل از فهم دو گانه از یک مطلب مشترک است و ما قصد داریم آنها را به بهترین نحو ممکن به وسیله این گفتگوها حل و فصل کنیم.
وی افزود: لذا در همین راستا باید ابتدا طرحی ارائه شود و سپس پیش نشست هایی به صورت آنلاین و یا ترجیحا حضوری برگزار شود و سپس برای همایش و نشست اصلی از میهمانان خارجی به تعداد 15 نفر دعوت به عمل آوریم به ایران بیایند و این نشست و این دور از گفتگوها می تواند در مهر و یا آبان ماه اتفاق بیافتد که طبق روال سازمان، هزینه بلیط میهمانان خارجی و استقبال و ترانسفر و سایر هماهنگی ها با خارج از کشور با سازمان و هزینه اسکان میهمانان و پذیرائی در شهر مورد نظر با نهاد مشارکت کننده در برگزاری نشست می باشد که در این مورد آن پژوهشگاه محترم است.

دکتر ربّانی ضمن تأکید بر تدوین اساسنامه ای در زمینه برگزاری همایش تصریح نمود: قبلا مجمعی متشکل از اندیشمندان عرب تشکیل شده بود و اساسنامه ای هم برای آن مجمع تعریف شده بود که در اولین فرصت تقدیم شما می شود تا ملاحظه و طبق آن برنامه اجرائی شود. مجمع جدید و شبکه سازی جدید باید ذیل ساختاری تعریف گردد و فضایی ایجاد شود که در آنجا این اندیشمندان بتوانند به بهترین  و راحت ترین شکل ممکن به ارائه نظرات و تبادل نظریات و تفکرات خود بپردازند.
وی همچنین در خصوص تعیین موضوعات و ترکیب مدعوّین هم پیشنهاداتی ارائه نمود از جمله اینکه مثلا در یک همایش یا نشست سعی کنیم ترکیب اعضاء و میهمانان به شکلی باشد که بیشترین ظرفیت به کشوری که بیشترین چالشها و مشکلات پیش رو با آنان وجود دارد، مثل عربستان، اختصاص داده شود و به این صورت نباشد که بیشترین میهمانان از کشورهای نزدیک و بی حاشیه و امن که با آنان راحت تریم، مثل عراق و سوریه، دعوت شوند.
در ادامه، دکتر دانش، مدیر گروه فلسفه و کلام پژوهشکده نیز تصریح نمود: در آینده می توانیم کارگاهها و جلساتی هم برای آموزش اساتید و علاقه مندان به این گرایشات فلسفی برگزار کنیم و قصد ما نیز از همایش قطعا یک نشست و یک دورهمی چند روزه نیست که با پایان آن همه چیز به فراموشی سپرده شود. وی با اشاره به موضوع چالش برانگیز غزه و گفتگوهای فلسفی برای یافتن بهترین راه حل برای این چالش افزود: ما هم در واقع خواهان گفتگوی دوطرفه و دوسویه می باشیم، لذا در همین راستا باید کمیته های مشترک علمی و عملیاتی ترتیب دهیم که با طراحی برنامه دقیق همایش و همچنین با طرح بهترین عنوان برای همایش مدّنظر، به نتیجه دلخواه و مطلوب برسیم.
سپس آقای عامری، معاون مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگها نیز در سخنان خود به این موضوع پرداخت که اصولا چرا گفتگوهای فلسفی در دهه گذشته شکل گرفت و  چگونه این گفتگوها می تواند در عصر حاضر به توسعه روند صلح و عدالت و همگرایی بین ملتها و فرهنگ های مختلف کمک نماید. وی اظهار داشت در دهه گذشته منطقه در آتش بنیان سوز افراط گرایی می سوخت و وجه مشترک این گروه های افراطی فرار از عقل گرایی و توقف در ظواهر امر بود و گفتگوهای فلسفی به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با این جریانات ضدعقل مورد استقبال اندیشمندان منطقه قرار گرفت و این یک اصل پایدار در جامعه بشری می باشد که وقتی کار به دست حکیمان بیافتد، مسائل و چالش ها حل می شود و راهها گشوده می شود.
آقای دکتر جلال عراقی، معاون بین الملل پژوهشگاه هم ضمن تشکر از مسئولین مرکز برای تشکیل این جلسه و ارائه نظرات سازنده در راستای هر چه بهتر برگزار شدن نشست گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب، به رویکرد گذشته و حال حاضر پژوهشگاه اشاره نمود و گفت چه در زمان ریاست دکتر سبحانی و چه اکنون در دوره مدیریت دکتر لک زائی، همیشه مسئولین پژوهشگاه، دیدگاهی بین المللی داشته اند و از هر گونه پیشنهاد و رویداد جدید در راستای تحکیم ارتباطات در حوزه بین الملل، استقبال می کنیم و شاهد و گواه این مطلب نیز آثار و منشورات کثیر پژوهشگاه می باشد که 80 درصد منشورات پژوهشگاه به زبانهای مختلف دنیا و به غیر از زبان فارسی می باشد.
در پایان، دکتر ربّانی به جمع بندی موارد و مطالب مطروحه در جلسه پرداخته و تصریح نمود: منتظر ارسال طرح پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی در زمینه برگزاری پنجمین دور از گفتگوهای فلسفی ایران و جهان عرب می باشیم و امیدواریم این اقدامات و نشست ها مثمر ثمر، کارساز و مفید واقع شود.